Mükemmeliyetçilik Nedir? Yenmenin Yolları Nelerdir?

Mükemmeliyetçilik Nedir ve Nasıl Başa Çıkılır?

Günümüz dünyasında her alanda mükemmel olma baskısı hissediyoruz. Sosyal yaşam, iş hayatı ve kişisel hedeflerimiz arasında sürekli olarak "daha iyi olmalıyız" düşüncesiyle hareket ediyoruz. Ancak, bu çabalar her zaman tatmin edici sonuçlar doğurmayabiliyor. Sevilmek ve kabul görmek için hep başarılı olma zorunluluğu, bizi mükemmeliyetçilik tuzağına çekebilir. Peki, siz de hiç ne kadar uğraşsanız da yeterli olmadığınızı veya daha fazlasını yapmanız gerektiğini hissettiniz mi? Eğer cevabınız "Evet"se, mükemmeliyetçilikle ilgili yazımı okumak size faydalı olabilir.

Mükemmeliyetçilik Nedir?

Mükemmeliyetçilik, mükemmel olmanın mümkün olduğu ve ulaşılması gerektiği inancından beslenen, duygu ve düşüncelerle şekillenen bir davranış biçimidir. Mükemmeliyetçi kişiler, kendilerine ulaşılması imkansız hedefler koyar ve bu hedeflere ulaşamadıklarında hayal kırıklığına uğrarlar. Çünkü mükemmeliyetçi bir insan, yaptığı işin "en iyi" olamayacağını düşündüğünden sürekli bir tatminsizlik duygusu yaşar.

Mükemmeliyetçilik Türleri

Mükemmeliyetçilik, normal ve nevrotik olmak üzere iki farklı türde görülür.

• Normal Mükemmeliyetçilik: Bu türdeki kişiler, ulaşılabilir hedefler belirler ve başarılarını bu hedefler üzerinden tanımlar. Çalışmalarında dengeyi koruyarak, süreçten keyif alabilirler. İçsel olarak mükemmeliyetin bir yanılsama olduğunu bilirler, ancak yine de ellerinden gelenin en iyisini yapmak için çaba gösterirler.

• Nevrotik Mükemmeliyetçilik: Nevrotik mükemmeliyetçi kişiler, hatasız olma arzusuyla hareket ederler ve bu süreçten hiç keyif almazlar. Gerçekçi olmayan hedefler koyar ve başarısızlık korkusu yaşarlar. Bu tür kişilerde, aşırı erteleme, aşırı kontrol etme ve sürekli eleştiriye yatkınlık gözlemlenir.

  
  

Mükemmeliyetçilik Belirtileri Nelerdir?

Mükemmeliyetçi kişiler, sürekli olarak en iyi sonucu elde etmeye çalışırken sürecin keyfini çıkaramazlar. Çoğunlukla aşırı planlama yapar, karar vermekte zorlanır ve kendilerini tatmin etmeyen sonuçlarla karşılaştıklarında büyük hayal kırıklığı yaşarlar. Mükemmeliyetçi kişilerin sıkça gösterdiği davranışlar şunlardır:

• Aşırı planlı olma

• Karar verme zorluğu

• İşleri erteleme

• Sürekli kontrol etme

• Eleştirilere tahammülsüzlük

• Tatminsizlik

• Sürekli onay alma ihtiyacı

Ayrıca, mükemmeliyetçi kişiler sıkça kendilerini yetersiz hisseder, hata yapma korkusu yaşar ve başarısızlıklarından dolayı kendilerini aşırı eleştirirler.

Mükemmeliyetçiliğin Altında Yatan Nedenler Nelerdir?

Mükemmeliyetçilik, genellikle çocukluktan gelen travmalar veya ebeveynlerin yüksek beklentileriyle şekillenir. Çocukluğunda yeterli sevgi görmeyen ya da aşırı baskıya maruz kalan bireyler, yetişkinliklerinde mükemmeliyetçi tutumlar sergileyebilirler. Ayrıca, mükemmeliyetçi ebeveynler, çocuklarına sürekli yüksek standartlar dayatarak onların özgüvenlerini zedeleyebilirler.

Mükemmeliyetçilik ve Kaygı Arasındaki İlişki

Mükemmeliyetçi kişiler, ulaşılması neredeyse imkansız hedefler koyduklarından, bu hedeflere ulaşamadıklarında yoğun kaygı yaşayabilirler. Başarılarına dayalı olarak kendilerini tanımladıkları için, başarısızlık korkusu ve kaygı duygusu artar. Bu da stres ve kaygı bozukluklarına yol açabilir.

Mükemmeliyetçiliğin Hayata Etkileri

Mükemmeliyetçilik, sağlıklı bir motivasyon kaynağı olabilirken, aşırıya kaçtığında hayatı olumsuz etkileyebilir. Bu olumsuz etkiler şunlar olabilir:

• Sosyal ilişkilerde zorluklar

• Başarısızlık korkusu nedeniyle yeni deneyimlerden kaçınma

• Fiziksel sağlık problemleri (mide sorunları, baş ağrısı, uykusuzluk)

• İşleri tamamlamakta zorluk çekme

• Sürekli olarak başkalarını değiştirmeye çalışma

  
  

Mükemmeliyetçilik ve Yetersizlik Duygusu Arasındaki Bağlantı

Çocuklukta yeterince takdir edilmeyen bireyler, yetişkinliklerinde mükemmeliyetçi tutumlar geliştirebilirler. Bu durum, kendilerine sürekli olarak yetersiz hissetmelerine neden olabilir. Başarısızlık anlarında, mükemmeliyetçi kişiler kendilerini aşırı eleştirir ve küçük hataları bile büyütürler.

Mükemmeliyetçiliği Yenmenin Yolları

Mükemmeliyetçiliği yenebilmek için şu stratejileri uygulayabilirsiniz:

• Gerçekçi hedefler koyun: Ulaşılabilir hedefler belirleyerek mükemmel olmayan sonuçların aslında kötü olmadığını fark edebilirsiniz.

• Zaman sınırı koyun: İşlerinizi tamamlamak için kendinize bir zaman dilimi belirleyin, böylece erteleme eğilimini kırabilirsiniz.

• Küçük adımlarla ilerleyin: Zor işleri küçük parçalara ayırarak her adımda kendinizi ödüllendirebilirsiniz.

• Kendinize şefkat gösterin: Hata yapmanın ve başarısız olmanın insana ait olduğunu kabul edin ve hatalardan ders alın.

• Eleştirileri kabul edin: Aldığınız eleştirileri geliştirme fırsatı olarak görün ve kendinizi daha da geliştirmek için kullanın.